عملکرد:

متابولیسم طبیعی انرژی در بدن

حفظ عملکرد سیستم عصبی و ایمنی

کمک به حفظ سطح طبیعی هموسیستئین در خون

منابع غذایی: جگر گاو، ماهی‌، سینه مرغ و سیب زمینی

تعریف


ویتامین B6 در بسیاری از عملکردهای بدن نقش دارد و به عبارتی یک ویتامین “همه کاره” محسوب می‌شود! بدن برای عملکرد بیش از یکصد آنزیم درگیر در متابولیسم به ویژه متابولیسم پروتئین‌ها، به ویتامین B6 نیاز دارد. این ویتامین محلول در آب از طریق ساخت انتقال دهنده‌های عصبی و عملکرد طبیعی هموسیستئین، در رشد شناختی نیز مشارکت کرده و نقش مهمی در رشد مغزی جنین در دوران بارداری و نوزادان ایفا می‌کند. بعلاوه این ویتامین برای حفظ عملکرد سیستم ایمنی و ساخت هموگلوبین ضروری است.

منابع غذایی ویتامین B6

این ویتامین در بسیاری از غذاها به صورت طبیعی وجود دارد، بعضی از مواد غذایی نیز با B6 غنی می‌شوند:

غنی‌ترین منبع غذایی ویتامین B6 جگر گاو، ماهی‌ها (تون و سالمون)، سینه مرغ، سیب زمینی، گوشت بوقلمون و موز هستند.

سایر سبزیجات نشاسته‌ای و بیشتر میوه‌ها (به جز مرکبات) نیز منابع خوب B6 به شمار می‌روند.

ویتامین B6 و مکمل‌های غذایی

ویتامین B6 در بسیاری از مکمل‌های مولتی ویتامین، مولتی ویتامین مینرال‌، B کمپلکس و مکمل‌های B6 به تنهایی وجود دارد. این مکمل‌ها به صورت قرص یا کپسول (در بعضی موارد قرص جویدنی و زیر زبانی) وجود دارد که جذب همه شکل‌های دارویی مشابه با یکدیگر و جذب از مواد غذایی است.

کمبود ویتامین B6

بیشتر افراد می‌توانند ویتامین B6 کافی را از منابع غذایی تامین کنند و کمبود شدید آن شایع نیست. اما گروهی هستند که در دریافت مقادیر کافی از این ویتامین با مشکل روبرو بوده و به همین دلیل در معرض خطر بیشتری برای کمبود ویتامین B6 قرار دارند:

افرادی که به مشکلات کلیوی از جمله نارسایی مزمن کلیه، دیالیز و یا پیوند کلیه دچار هستند.

بیماران مبتلا به اختلالات خود ایمن، برای مثال آرتریت روماتوئید و افرادی که مشکلات سوء جذب دارند مانند سلیاک، بیماری کرون، کولیت اولسراتیو یا بیماری التهابی روده

افرادی که وابستگی به الکل دارند.

زنان باردار به ویژه زنان مبتلا به پره اکلامپسی و اکلامپسی

افراد چاق

 بعضی داروها مثل داروهای ضد تشنج نیز در طولانی مدت باعث کمبود می‌شوند.

کمبود B6  با علائمی از جمله کم‌خونی، راش‌های پوستی، پوسته پوسته شدن لب‌ها، ترک‌های گوشه دهان و تورم زبان همراه است. از دیگر علائم برای کمبود خیلی شدید این ویتامین می‌توان به افسردگی، گیجی و ضعف سیستم ایمنی اشاره کرد. نوزادانی که ویتامین B6 به میزان کافی دریافت نمی‌کنند دچار تحریک پذیری، تشنج و یا حساسیت بیش از حد شنوایی‌ می‌شوند.

ویتامین B6 چه اثراتی بر روی سلامتی دارد؟

سندروم پیش از قاعدگی:

به نظر می‌رسد کمبود ویتامین B6 یکی از دلایل بروز عوارض سندروم پیش از قاعدگی است. مطالعات نشان می‌دهند که مصرف مکمل B6 می‌تواند نشانه‌های PMS  را از جمله بدخلقی، تحریک پذیری، فراموشی، نفخ شکم و اضطراب کاهش دهد.

تهوع و استفراغ در بارداری:

حداقل نیمی از زنان حالت تهوع، استفراغ و یا هر دو را در چند ماهه اول بارداری تجربه می‌کنند. براساس نتایج چندین مطالعه، کنگره زنان و زایمان امریکا مصرف مکمل‌های B6 را تحت نظر پزشک برای تهوع و استفراغ دوران بارداری توصیه می‌کند.

بیماری‌های قلبی عروقی:

ویتامین‌های گروه B به ویژه فولیک اسید، B6 و B12، سطح هموسیستئین (آمینواسیدی که خطر بیماری‌های قلبی عروقی را افزایش می‌دهد) در خون را می‌کاهد. به همین دلیل بعضی محققین در حال بررسی این نکته هستند که آیا مصرف مکمل‌ فولیک اسید، B6 و B12 می‌تواند خطر ناشی از بیماری‌های قلبی عروقی را کاهش دهد یا خیر.

عملکرد شناختی:

بعضی از تحقیقات نشان می‌دهند افراد سالمندی که سطح B6 خونی بالاتری دارند حافظه بهتری نیز دارند. البته این بدان معنا نیست که مصرف مکمل B6 به تنهایی یا در ترکیب با B12  و یا فولیک اسید باعث بهبود عملکرد شناختی یا خلق و خو در افراد سالم یا مبتلایان به دمانس شود. بلکه به این نکته اشاره دارد که بر ای حفظ عملکرد شناختی و تقویت حافظه باید مقادیر کافی از ویتامین B6 مصرف کنید.

آیا ویتامین B6 می‌تواند باعث بروز مسمومیت شود؟

افراد معمولا ویتامین B6 را به میزان بیش از حد از طریق غذاها دریافت نمی‌کنند. اما دریافت مقادیر بالای B6 از طریق مکمل‌ها در طول 1 سال یا بیشتر، باعث آسیب شدید عصبی می‌شود به طوریکه افراد توانایی‌شان را در کنترل حرکات بدن از دست می‌دهند. این علائم معمولا در صورت توقف مصرف مکمل‌ها متوقف می‌شود. سایر علائم مصرف بیش از حد این ویتامین بروز لکه‌های پوستی، حساسیت بیش از حد به نور خورشید، درد، تهوع و سوزش سردل است.

منابع:

https://ods.od.nih.gov/factsheets/VitaminB6-HealthProfessional/

https://ods.od.nih.gov/factsheets/VitaminB6-Consumer/#:~:text=People%20who%20don’t%20get,and%20a%20weak%20immune%20system.