عملکرد:
کمک به ساخت گلبول‌های قرمز خون
متابولیسم طبیعی هموسیستئین
تقسیم سلولی و رشد بافت‌های جنین در دوران بارداری
منابع غذایی: جگر گاو، سبزیجات برگ سبز مانند اسفناج، میوه‌ها
تعریف
فولات یا همان ویتامین B9 یکی از ویتامین‌های محلول در آب است که برای ساخت DNA و متابولیسم آمینواسیدها در بدن مورد استفاده قرار می‌گیرد، به همین دلیل بدن شما برای تقسیم سلولی به فولات نیاز دارد. همچنین این ویتامین در متابولیسم هموسیستئین نیز مشارکت می‌کند. فولیک اسید فرمی از فولات است که در مکمل‌ها و مواد غذایی غنی شده استفاده می‌شود و جذب بالاتری نسبت به فولات موجود در غذاها دارد.
منابع غذایی فولات
فولات به صورت طبیعی در بسیاری از غذاها وجود دارد از جمله:
سبزیجات به ویژه اسفناج (پخته و خام)، مارچوبه، کلم بروکسل،کاهو، آووکادو، کلم بروکلی، سبزیجات برگ سبز تیره مانند برگ خردل و شلغم.
میوه‌ها و آبمیوه‌ها به ویژه پرتقال، آب پرتقال و موز
مغزها (بادام زمینی)، لوبیاها (لوبیا چشم بلبلی و لوبیا قرمز) و نخود
بعضی از نان‌ها، پاستا و برنج و غلات صبحانه با این ویتامین غنی می‌شوند.
ویتامین B9 و مکمل‌های غذایی
ویتامین B9 در مولتی ویتامین‌ها، مولتی ویتامین مینرال‌ها، B کمپلکس‌ها، مکمل‌های پیش از بارداری/ حین بارداری و همچنین به مکمل فولیک اسید به تنهایی وجود دارد. این ویتامین در مکمل‌های غذایی معمولا به فرم فولیک اسید است اما فرم متیل فولات نیز در مکمل‌ها استفاده می‌شود.
کمبود فولات
بعضی افراد در معرض خطر بالایی برای دریافت ناکافی فولات قرار دارند:
دختران نوجوان 14-18 سال، زنان 19-30 سال
افرادی که سوء مصرف الکل دارند
در بیمارای‌هایی که جذب مواد مغذی کاهش می‌یابد مانند سلیاک و بیماری التهابی روده
کمبود فولات نادر است اما در افرادی که به میزان کافی این ویتامین را دریافت نمی‌کنند نشانه‌های کمبود دیده می‌شود. دریافت خیلی کم فولات منجر به کم‌خونی مگالوبلاستیک می‌شود، اختلال خونی که با ضعف، خستگی، اختلال تمرکز، تحریک پذیری، سردرد، تپش قلب و کوتاه شدن تنفس همراه است. همچنین کمبود فولات باعث بروز زخم‌های باز بر روی زبان و اطراف دهان و همچنین تغییرات در رنگ پوست، مو وناخن‌ها می‌شود.
زنانی که فولات کافی دریافت نمی‌کنند در معرض خطر بالایی برای تولد نوزاد با نقص لوله عصبی قرار دارند. همچنین کمبود فولات می‌تواند احتمال تولد نوزاد نارس و یا نوزاد کم‌وزن را افزایش دهد. به همین دلیل توصیه می‌شود زنانی که می‌توانند باردار شوند روزانه مکمل فولیک اسید مصرف کنند.
فولات و سلامتی
نقص لوله عصبی:
دریافت فولیک اسید قبل از بارداری و در ماه‌های اولیه بارداری برای پیشگیری از نقص لوله عصبی در کودکان ضروری است. نقص لوله عصبی مهمترین نقص تولد در مغز کودکان (آنسفالوپاتی) و ستون فقرات (اسپینا بیفیدا) می‌باشد. اما از آنجاییکه حدود نیمی از بارداری‌ها برنامه ریزی نشده‌اند، توصیه می‌شود همه زنان و دختران نوجوانی که می‌توانند باردار شوند 400 mcg فولیک اسید از طریق مکمل‌ها و غذاهای غنی شده ب مصرف کنند، به همراه فولاتی که از رژیم غذایی دریافت می‌کنند.
افسردگی:
افرادی که سطح فولات خونشان پایین است احتمال بیشتری برای افسردگی دارند. به علاوه ممکن است آنها به اندازه افرادی که فولات خونشان نرمال است به درمان پاسخ ندهند. به همین دلیل مکمل فولیک اسید می‌تواند اثربخشی داروهای ضد افسردگی را در افرادی سطح خونی فولات پایین است، افزایش دهد.
بیماری قلبی و سکته مغزی:
مکمل فولیک اسید سطح هموسیستئین خون که یک آمینواسید مرتبط با افزایش خطر بیماری‌های قلبی عروقی است را کاهش می‌دهد. اما مکمل‌ها مستقیما نمی‌توانند خطر بیماری‌های قلبی را کاهش دهند. بعضی از مطالعات نشان می‌دهند که مکمل فولیک اسید همراه با دیگر ویتامین‌های گروه B به پیشگیری از سکته مغزی کمک می‌کند.
تولد زودرس، نقص وراثتی قلب و سایر نقص‌های تولد:
دریافت فولیک اسید می‌تواند خطر تولد نوزاد نارس یا نوزادان با نقص تولد، مانند انواع نقص‌های قلبی را کاهش دهد.
اختلال اوتیسم:
اختلال اوتیسم رفتار و روابط را تحت تاثیر قرار می‌دهد و معمولا در 2 سالگی ظاهر می‌شود. بعضی مطالعات نشان می دهند که دریافت مقادیر توصیه شده از فولیک اسید قبل و در ماه‌های اولیه بارداری به کاهش خطر اوتیسم در کودکان کمک می‌کند.
آیا فولات می‌تواند مضر باشد؟
فولاتی که در غذاها وجود دارد مضر نیست. اما نباید مکمل فولیک اسید یا غذاهای غنی شده را بالاتر از حد مجاز مصرف کنید، مگر اینکه پزشک آن را توصیه کند. دریافت مقادیر بالای مکمل فولیک اسید ممکن است کمبود ویتامین B12 را پنهان کند، چرا که این مکمل کم‌خونی ناشی از کمبود B12 را برطرف می‌کند اما اثری بر آسیب عصبی ناشی از کمبود B12 ندارد. کمبود B12 منجر به آسیب برگشت ناپذیر به مغز، ستون فقرات و اعصاب می‌شود و باید مراقب آن بود.
همچنین مصرف دوزهای بالای فولیک اسید (بالای 1,000 mcg)، خطر سرطان کلورکتال و دیگر سرطان‌ها را افزایش می‌دهد. پس مکمل فولیک اسید را بیش از مقادیر توصیه شده مصرف نکنید!
تداخلات دارویی با فولیک اسید
مکمل‌های فولات می‌توانند با چندین دارو تداخل کنند از جمله:
متوتروکسات که برای درمان سرطان تجویز می‌شود.
داروهای ضد تشنج و ضد صرع مانند فنی توئین، کاربامازپین، والپروات ممکن است سطح خونی فولات را کاهش دهند، همچنین دریافت مکمل فولیک اسید نیز از سطح خونی این داروها را می‌کاهد.
دریافت سولفاسالازین برای کولیت اولیسراتیو توانایی بدن را در جذب فولات کاهش داده و باعث کمبود آن می‌شود.
منبع: