تعریف

سلنیوم یک ماده معدنی است که در خاک، آب و بسیاری از غذاها یافت می‌شود. بیشتر سلنیوم مورد نیاز برای بدن از غذاهای دریایی، گندم و ماکیان به‌دست می‌آید. مکمل‌های حاوی سلنیوم نیز برای تامین سلنیوم و جبران کمبودها استفاده می‌شود. نیاز انسان‌ به این ماده معدنی اندک است اما وظایف مهمی را در بدن به عهده دارد:

سلنیوم یک آنتی اکسیدان قوی است:

آنتی اکسیدان‌ها ترکیباتی هستند که از سلول‌ها در برابر آسیب رادیکال‌های آزاد محافظت می‌کنند. عواملی همچون آلودگی هوا، مواجهه با اشعه ماورای بنفش خورشید، سیگار کشیدن، استرس و مصرف الکل باعث تولید بیش از حد رادیکال‌های آزاد می‌شوند، همچنین رایکال‌های آزاد در جریان فرایندهایی همچون متابولیسم در بدن تولید می‌شوند. این رادیکال‌های آزاد اضافی به سلول‌ها آسیب رسانده و در نهایت طی زنجیره‌ای از اتفاقات باعث بروز بیماری‌های مزمنی همچون بیماری‌های قلبی عروقی، آلزایمر، سرطان، پیری زودرس و سکته مغزی می‌شوند. آنتی اکسیدان‌هایی همچون سلنیوم قطع کننده این زنجیره هستند و از این طریق باعث حفظ سلامت سلول‌ها و در نهایت سلامت بدن می‌شوند. همچنین سلنیوم با داشتن خواص آنتی اکسیدانی، روند پیری سلول‌های پوست را کند کرده و به حفظ سلامت پوست کمک می‌کند.

سلنیوم می‌تواند سطح مارکرهای التهابی را در بدن کاهش دهد. این مارکرها یکی از عوامل خطر اصلی برای بروز بیماری‌های قلبی هستند. به‌طور مثال مطالعه‌ای مروری بر 16 کارآزمایی بالینی با 433,000 فرد مبتلا به بیماری‌های قلبی نشان داد که مصرف مکمل‌های سلنیوم سطح CRP (یکی از مارکرهای التهابی) را کاهش داده و میزان گلوتاتیون پراکسیداز که یک آنتی اکسیدان قوی است را می‌افزاید.

سلنیوم کافی باعث تقویت سیستم ایمنی می‌شود:

این ماده معدنی نقش مهمی در سلامت سیستم ایمنی ایفا می‌کند. سلنیوم با خاصیت آنتی اکسیدانی،‌ به کاهش استرس اکسیداتیو و التهاب کمک کرده و سیستم ایمنی را تقویت می‌کند. مطالعات نشان می‌دهند که افزایش سطح سلنیوم خون با بهبود پاسخ‌های ایمنی مرتبط است. از طرف دیگر کمبود، به سلول‌های ایمنی آسیب رسانده و منجر به تضعیف عملکرد سیستم ایمنی می‌شود.

سلنیوم برای حفظ سلامت غده تیروئید ضروری است:

سلنیوم برای عملکرد بهتر غده تیروئید ضروری است. در واقع بافت تیروئید سلنیوم بالایی نسبت به سایر ارگان‌های بدن دارد. این ماده معدنی قدرتمند به حفاظت از غده تیروئید در برابر آسیب اکسیداتیو کمک کرده و نقشی اساسی در تولید هورمون‌های تیروئیدی ایفا می‌کند. یک غده تیروئید سالم برای تنظیم متابولیسم و کنترل رشد و نمو ضروری است. کمبود سلنیوم با بیماری‌هایی همچون تیروئیدیت هاشیماتو (نوعی از هیپوتیروئیدیسم خودایمن) مرتبط بوده و مکمل آن می‌تواند اثرات مفیدی بر بیماران مبتلا به هاشیماتو داشته باشد.

سلنیوم می‌تواند به پیشگیری از افت عملکرد روانی کمک کند:

بیماری آلزایمر شرایط خطرناکی است که باعث از دست دادن حافظه شده و اثرات منفی بر توانایی فکر کردن و رفتار افراد دارد. تعداد افراد مبتلا به آلزایمر رو به افزایش است و استرس اکسیداتیو در شروع و پیشرفت بیماری‌های نورولوژیک مانند پارکینسون، آلزایمر و ام اس نقش مهمی دارد. چندین مطالعه نشان می‌دهد که بیماران مبتلا به آلزایمر سطح سلنیوم خونی پایینی دارند. به‌همین دلیل آنتی اکسیدان‌های موجود در غذا و مکمل‌ها همچون سلنیوم باعث بهبود حافظه در بیماران مبتلا به آلزایمر می‌شود.

سلنیوم و تولید مثل:

سلنیوم برای تولیدمثل ضروری است و کمبود شدید آن باعث ناباروری در مردان می‌شود. مصرف مکمل سلنیوم به‌همراه ویتامین C و E تحرک، تعداد و بهبود مورفولوژی اسپرم را افزایش داده و در نتیجه باعث تقویت قدرت باروری می‌شود.