تعریف دیابت
دیابت یک بیماری مزمن است که با بالا رفتن گلوکز یا همان قند خون تعریف می‌شود. این افزایش قند خون به دلایل مختلفی از جمله افزایش مصرف کربوهیدرات‌ها و قندها، افزایش تولید کبدی گلوکز خون، کاهش تولید انسولین توسط پانکراس و یا کاهش حساسیت سلول‌ها به انسولین به وجود می‌آید. هورمون انسولین گلوکز خون را به سلول‌ها می‌رساند تا این گلوکز تبدیل به انرژی شود. به همین دلیل کاهش سطح انسولین و یا تضعیف عملکرد آن با بالا رفتن قند خون و از طرف دیگر کاهش انرژی سلول‌ها همراه است. دیابت انواع مختلفی دارد از جمله: دیابت نوع 1، دیابت نوع 2 و دیابت بارداری. هر یک از انواع دیابت به دلایل خاصی ایجاد و با روش‌های متفاوتی درمان می‌شوند.
دیابت نوع 2 چیست؟
دیابت نوع 2 زمانی اتفاق می‌افتد که سلول‌ها به انسولین مقاوم می‌شوند، درنتیجه گلوکز وارد سلول‌ها نشده و میزان آن در خون افزایش می‌یابد، درحالیکه سلول‌ها گرسنه‌اند و برای تولید انرژی به منابع جایگزین تکیه می‌کنند. با ادامه این شرایط پانکراس سخت‌تر کار می‌کند تا انسولین بیشتری تولید کند. با این حال افزایش تولید انسولین نه تنها کمکی به بهبود شرایط نمی‌کند بلکه باعث مقاومت بیشتر سلول‌ها، افزایش التهاب و آسیب بیشتر بدن می‌شود و از آنجاییکه سلول‌ها به این هورمون پاسخگو نیستند قند خون همچنان بالاتر می‌رود. این افزایش قند باعث آسیب به پانکراس شده و در طول زمان پانکراس توانایی‌اش را در تولید انسولین از دست می‌دهد. در بعضی از افراد نیز علت افزایش قند خون تولید بیش از حد گلوکز کبدی است.
دیابت نوع 2 کنترل نشده عوارض بسیاری را به دنبال دارد.
علت‌های بروز دیابت نوع 2
دلایل بروز دیابت نوع 2 ترکیبی از ژنتیک و سبک زندگی است. همچنین اضافه وزن و چاقی نیزخطر ابتلا به دیابت را افزایش می‌دهد، به ویژه اضافه وزن در ناحیه شکم که باعث مقاومت سلول‌های بدن به انسولین می‌شود. سایر عوامل خطر برای بروز دیابت نوع 2 شامل موارد زیر است:
نداشتن فعالیت بدنی، سن بالای 45 سال، تری‌گلیسرید، کلسترول یا فشار خون بالا، سابقه خانوادگی دیابت و سابقه ابتلا به دیابت بارداری
دیابت نوع 2 چه نشانه‌هایی دارد؟
گرسنگی و تشنگی بیش از حد، انرژی نداشتن و خستگی، پرادراری و تاری دید از رایج‌ترین نشانه‌های دیابت هستند.
اگر قند خون شما به مدت طولانی بالا باشد نشانه‌های زیر نیز بروز می‌کند:
عفونت‌های مخمری
زخم‌هایی که به کندی ترمیم می‌شوند
تیرگی‌هایی روی پوست که “آکانتوزیس نیگریکانس” نامیده می‌شود.
درد پاها و بی حسی در اندام‌ها که “نوروپاتی” نام دارد.
راه‌های پیشگیری
بعضی از عوامل بروز دیابت نوع 2 مانند سن و جنس قابل پیشگیری نیستند، اما بسیاری از عوامل خطر آن قابل پیشگیری اند. در ادمه به چند راهکار برای پیشگیری از دیابت اشاره می‌کنیم:
حداقل 150 دقیقه ورزش هوازی در هفته مانند پیاده روی یا دوچرخه سواری داشته باشید.
مصرف غلات تصفیه شده (برنج، ماکارونی و نان سفید)، اسیدهای چراب ترانس (غذاهای سرخ شده یا آماده) و اشباع (چربی‌های جامد) رزا کاهش دهید.
از میوه‌ها، سبزیجات و غلات سبوس‌دار بیشتری در رژیم غذایی‌تان استفاده کنید.
تلاش کنید که وعد‌های غذایی‌تان کم حجم باشد.
یکی از بهترین راه‌های پیشگیری از ابتلا به دیابت کاهش 7-10% وزن در صورت چاقی یا اضافه وزن است.
درمان دیابت نوع 2:
رژیم غذایی و ورزش به مدیریت دیابت کمک بسیاری می‌کند.
به علاوه بسته به نظر پزشک داروهایی نیز تجویز می‌شود که پرکاربردترین آن‌ها متفورمین است. متفورمین تولید گلوکز کبدی را در بدن کاهش می‌دهد.
برحسب شرایط بیمار ممکن است تجویز داروهای دیگر و یا تزریق انسولین هم نیاز باشد.
نکته مهم در رژیم غذایی بیماران مبتلا به دیابت محتوای کروهیدرات آن‌هاست. یک مشاور تغذیه به شما کمک می‌کند بتوانید میزان کربوهیدرات هر وعده غذایی‌تان را محاسبه کنید. برای اینکه قند خونتان را ثابت نگه دارید سعی کنید که حجم وعده‌های غذایی‌تان کم باشد. حداقل نیمی از غلات (نان، برنج، ماکارونی و…) مصرفی‌تان باید سبوس‌دار باشد، روغن‌های سالم مانند زیتون، کنجد و مغزها را جایگزین روغن‌های دیگر کنید، و در آخر اینکه از میوه‌ها و سبزیجات غافل نشوید.